پژوهش تطبیقی تاثیر داستایوسکی در ادبیات عربی

نویسنده در این پژوهش کوشیده است تا تاثیر داستایوسکی را بر آثار بعضی از ادبای معاصر عرب از جمله “جبران خلیل جبران”, “میخائیل نعیمه” و “نجیب محفوظ”, نیز تاثیر قرآن و ادبیات عرب را بر آثار الکساندر پوشکین شاعر روسی قرن ۱۸ و ۱۹ بررسی کند. برای نمونه نگارنده با اشاره به وجوه تشابه بین برخی افکار مطرح شده به وسیله‌ی داستایوسکی و نجیب محفوظ, تصریح می‌کند: “هر کدام از آن ها در نوع ادبی رمان, شاهکار آفریده‌اند, قصه‌ی کوتاه نوشته‌اند, اما نمایش‌نامه ننوشته‌اند و شعر نسروده‌اند. به رغم آن که روح این دو نویسنده به خاک وطن تعلق دارد, اما مسائلی که مطرح کرده‌اند رنگ و بوی جهانی دارد. آن ها راه حل های معقولانه‌ی مسائل طرح شده را ارائه نکرده‌اند, حتی راه حل‌های معین را هم رد کرده‌اند. با وجود این شباهت‌ها و تفاوت‌های آشکاری نیز در دنیای نوآوری این دو نویسنده دیده می‌شود؛ داستایوسکی مساله‌ی فقر را مطرح کرده و از فقر دفاع کرده است. او دفاع از طبقات مظلوم را تا پایان عمر خود ادامه داد. این امر در آخرین رمان وی “برادران کارامازوف” به خوبی دیده می‌شود. در رمان‌های او یک ظالم, یک مظلوم و یک نیروی سومی وجود دارد که برای دفاع از مظلوم, سلاح خود را برمیتکشد. این مثلث همیشه در رمان‌های نجیب محفوظ دیده نمی‌شود. داستایوسکی رمان‌های تراژیک و غم انگیزی نوشته است, زیرا بعضی از قهرمانان او, نظریات اشتباهی را طرح‌ریزی می‌کنند که حتما به شکست و گاهی به جنایت, قتل, سرقت و غارت ختم می‌شود. نجیب محفوظ هم رمان‌هایی مشابه رمان‌های داستایوسکی نوشته است. این دو نویسنده سعی می‌کنند تا خواننده را از جنایت متنفر کنند”.