اسلامى سازى معرفت

جریان اثبات‌گرایی در علم که اگوست کنت آن را سازماندهی کرد، هم از سوی متفکران غربی به نقد کشیده شد و هم از سوی متفکران مسلمان. مهم‌ترین عناصر اثبات‌گرایی،‌ اعتقاد به وحدت روش‌شناختی علوم‌طبیعی و علوم‌انسانی و اجتماعی،‌ ردّ هرگونه منبع خارجی برای حقیقت، آزاد سازی نظریه اجتماعی از قید خداشناسی و متافیزیک،‌ تجربه‌گرایی و تفکیک ارزش‌ها از علم است. چنانچه در غرب،‌ پویر و اصحاب مکتب فرانکفورت – که به سبب انتقادشان بر نظریه اثبات‌گرایی،‌ مکتب انتقادی نام گرفتند – کلیت و یا تک‌تک عناصر اثبات‌گرایی را به نقد کشیدند،‌ اصحاب نظریه اسلامی‌سازی معرفت هم انتقادات کم و بیش مشابهی را متوجه آن کردند. هرچند در مواردی مانند نسبیّت حقیقت و ردّ هرگونه جزم از آنان جدا می‌شوند. اینان همان‌گونه که واقعیت را پیوسته با ارزش و دانش را مرتبط با علایق و توصیف را همسایه تجویز می‌دانند، وحی را هم به عنوان منبعی اساسی برای معرفت به شمار می‌آورند و برآنند که حقیقت علمی، منحصر به تجربه و وجود واقعی، منحصر به وجود مادی نیست و گذشته از روش استنباطی،‌ روش تجربی و روش تاریخی،‌ روش چهارمی به نام روش اسلامی را مطرح می‌کنند که وحی را منبعی معرفتی در حوزه علوم‌اجتماعی و دیگر حوزه‌ها می‌داند و می‌تواند در سه سطح به کمک علوم‌اجتماعی بشتابد:‌ رشد و ارتقای معرفتی علوم‌اجتماعی، تصحیح خطاهای متافیزیک علوم‌اجتماعی و پی‌ریزی قواعد اجتماعی.