کتاب حاضر یکی از آثار کهن فرقه نگاری است. این اثر نگارش ابوتمام نیشابوری (م۳۳۲ ه ق) یکی از داعیان برجسته اسماعیلی خراسان بوده که در سده چهارم می‌زیست. اثر کنونی با عنوان «باب الشیطان» در واقع بخشی از کتاب بزرگی است که «کتاب الشجره» نام دارد.
اصل آن کتاب گم گشته و تنها بخشی از آن برجای مانده است. چگونگی ارزیابی باورهای دیگر مذاهب و رویارویی فکری با دشمنان اسماعیلیان از نکات برجسته این کتاب بشمار می رود. همچنین از دیگر ویژگی‌های آن گزارش‌هایی است که از جریان های اعتقادی در خراسان سخن گفته شده که در دیگر آثار فرقه نگاری به چشم نمی‌خورند.
