مناسبات مهاجرین و انصار در عصر نبوی

این نوشتار رویکرد جدیدى در بازخوانى سیره نبوى از منظر روابط گروه‏هاى فعال در عرصه تحولات اجتماعى عصر نبوى است. یاران رسول خدا(ع) پس از هجرت، به دو گروه عمده مهاجر و انصار تقسیم شدند. آن حضرت با ارایه راهکارها و آموزش‏هایى، بستر مناسبى براى تحقق جامعه‏اى همدل، پویا و با اهدافى والا فراهم آورد، به گونه‏اى که اصحاب از هیچ نوع ایثارى دریغ نمى‏کردند. اما کینه‏هاى دیرینه، تغییر ترکیب جمعیتى مدینه به نفع مهاجران، اقتدار سیاسى آنان در مدینه، تلاش انصار در مبارزه با قریش، بینش‏ها و منش‏هاى متفاوت گروه‏ها، موجب رقابت‏ها و اختلاف‏ها مى‏شد و گاهى با درهم‏تنیده‏شدن شیطنت یهودیان و منافقان، سبب رویارویى گروه‏ها مى‏گردید. رسول خدا(ع) با طبیعى شمردن رقابت‏ها، زمانى در امور داخلى رقیبان دخالت مى‏نمود که برخوردهاى خشونت‏آمیز آنان کیان جامعه اسلامى را تهدید مى‏کرد. ایشان با تکیه بر مفاهیم و ارزش‏هاى انسانى، دینى و اخلاقى، اجتماع‏پذیرىِ یاران، رویکرد فراقبیله‏اى و ارتقاى توانِ تحمل مخالف، رقابت‏ها را هدایت و از آن‏ها براى پیشبرد اهداف جامعه اسلامى استفاده مى‏کرد.