قانون اساسی بهترین و گویاترین سندی است که برای شناسایی هر نظام سیاسی، اهداف، آرمانها، اصول و ارزشهای حاکم بر آن استفاده میشود. مهدی نظرپور نیز در کتاب آشنایی با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با رویکرد توصیفی، تحلیلی، تطبیقی، نهادها و ساختارهای ایران را با کشورهایی که به شیوه لیبرال دموکرات اداره میشوند، مقایسه کرده است. این کتاب هشت فصل دارد و اولین کتاب درسی است که در این زمینه تالیف شده است.
فصل اول کتاب به کلیات میپردازد و مخاطبان را با تعریف و ویژگیهای قانون، آشنا میکند. در انتهای کتاب هم اشارهای به پیشینه قانون اساسی در قبل و بعد از انقلاب اسلامی کرده است. در فصل دوم مخاطبان با کلیات نظام جمهوری اسلامی آشنا میشوند. نوع حکومت، اصول و مبانی اعتقادی، وظایف دولت، دین، مذهب، زبان، خط، تاریخ، پرچم، استقلال، آزادی، نظام اقتصادی، حاکمیت و منشأ آن و اصل تفکیک قوا از جمله مباحثی است که در این فصل میخوانیم.
حقوق و آزادیهای اساسی مردم موضوع فصل سوم است و حقوق و آزادیهای قضایی و امنیتی، حقوق و آزادیهای سیاسی و حقوق و آزادیهای رفاهی، آموزشی و تربیتی مطالب این فصل را تشکیل میدهند. رهبری در قانون اساسی، شرایط و ویژگیها، وظایف، اختیارات و مسئولیتهای رهبری در فصل چهارم مورد بررسی قرار میگیرند.
قوه مجریه ایران رئیس جمهور و همکاران او (یعنی هیئت وزیران، وزیران، معاونان، نماینده یا نمایندگان ویژه رئیس جمهور) در فصل پنجم مورد مطالعه قرار میگیرند و فصل ششم به قوه مققنه و قوه مققنه ایران اختصاص دارد. در فصل هفت با قوه قضائیه آشنا میشویم و وظایف آن را باهم مرور میکنیم.
فصل هشتم نیز به سازمانها، نهادها و ارگانهایی همانند شورای عالی امنیت ملی، مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای بازنگری قانون اساسی سازمان صداوسیما، مجلس خبرگان رهبری و شوراهای اسلامی شهر و روستا میپردازد و قوانین حاکم بر آنها را مرور میکند.