موضوع عقد و مورد معامله با تأکید بر عقد صلح

کتـاب حاضر به‌بررسی موضوع عقد و مورد معامله خصوصاً در عقد صلح می‌پردازد. عقد به ‌معناى توافق به‌منظور ایجاد اثر یا آثار حقوقى است. این توافق ابتدا به‌ عملى حقوقى تعلق مى‌گیرد که آن را موضوع عقد مى‌نامیم. عمل حقوقى یادشده نیز به نوبه خود به مال یا عملى تعلق مى‌گیرد که به آن مورد معامله گفته مى‌شود. به‌ عنوان مثال، در عقد بیع، تملیک و تملک، موضوع عقد است و مبیع و ثمن، مورد معامله. عقد صلح مى‌تواند جانشین تمام عقود دیگر (جز نکاح) شود، و از این نکته درمی‌یابیم که قانونگذار موضوع عقد صلح را تعیین نکرده است. عقد صلح به معنای توافق به‌منظور ایجاد آثار حقوقى است و تعریف عقد صلح در کلام فقهاى معاصر مؤیّد این ادعا است. در نتیجه، نهاد صلح در فقه شیعه و حقوق ایران با خود عقد مترادف است. نهاد مذکور ابزارى براى تأمین آزادى در انعقاد قراردادهاست و از این جهت که قانونگذار موضوع آن را تعیین نکرده، به عقود بى‌نام شباهت دارد. معیار جامع براى مورد معامله در عقد صلح این است که حق قابل نقل یا اسقاط باشد.