مهاجرت قبائل عربی در صدر اسلام

پیشروی مبارزان ومجاهدان مسلمان به سوی شمال جزیره العرب که از حدود سال¬های سیزده قمری آغاز شد و بخش¬های وسیعی از عراق و سرزمین¬های شام را در برگرفت، افزون بر تأثیرهای سیاسی و دینی مانند، فروپاشی نظام¬های حکومتی پیشین و گسترش شریعت اسلام به بیرون از جزیره العرب، از زوایای دیگری نیز قابل بررسی است. یکی از آن زوایا مهاجرت گروه بزرگی از تیره¬ها، عشایر و قبائل عرب، از جزیره العرب به سوی سرزمین¬های فتح شده است. این مهاجرت و سکونت در آن سرزمین¬ها که تا چند قرن بعد ادامه یافت، چنان فراگیر بود که به سختی می¬توان منطقه¬ای را در دامنه میان دریای مدیترانه در مغرب سرزمین شام تا دوردست¬های سرزمین خراسان کهن در غرب افغانستان کنونی یافت که افرادی از قبائل عرب در آنجا سکنا نگزیده باشند. این کتاب که اطلاعات آشکاری از عمق و گستردگی هجرت هزاران نفر از عرب¬های جزیره العرب ساکن عراق به سوی ایران، شام و شمال آفریقا را شامل می¬شود، در ۹قسمت تدوین یافته است: ۱) عرب در شبه جزیره، ۲) گسترش دولت به سرزمین¬های مجاور جزیره، ۳) عرب-ها در عراق، ۴) سکونت عرب¬ها در آذربایجان، ۵) سکونت عرب¬ها در فلات ایران،‌۶) سکونت عرب¬ها در خراسان، ۷) سکونت عرب¬ها در سرزمین شام، ۸)سکونت عرب¬ها در جزیره، ۹) سکونت عرب¬ها در مرزهای روم و ارمنستان.