جریان‌های فکری در دوره سلجوقی

دوره سلجوقی از نظر فکری از جایگاه خاصی در تاریخ ایران برخوردار است. در این پژوهش به جریان تفکر ذیل چهار جریان فقه و شریعت‌، تصوف، علوم عقلی و فلسفی و اندیشة سیاسی و اندرزنامه‌نویسی پرداخته شد. جریان فکری فقه و شریعت‌ در دورة سلجوقی جایگاه خود را در مقام جریانی مسلط تثبیت کرد. تصوف شریعت‌محور نیز در این دوره موفق به نظریه‌پردازی در مبانی فکری خود شد، ولی در دورة سوم سلجوقی تصوف سکری که به حاشیه رانده‌شده بود، مجال رشد یافت. جریان فکری عقل‌محور و فلسفی نیز در این دوره به‌واسطة بازبینی انتقادی در میراث فکری مکتب فکری ابن‌سینا، با شریعت امتزاج یافت و بخش دیگری از آن نیز ذیل تصوف قرار گرفت و در قامت حکمت اشراقی ظاهر شد. اندیشة سیاسی و اندرزنامه‌نویسی نیز در این دوره به بالندگی رسید و حاملان چنین سنت فکری به نظریه‌پردازی دربارة نظام پادشاهی و دامنة اختیارات آن پرداختند و در کنار آن، اندرزهایی برای حکمرانی بهتر به حاکمان سیاسی دادند.