تغییرات اجتماعی در اندیشه سید جمال الدین اسدآبادی

این تحقیق درصدد بررسی اندیشه یکی از اندیشمندان یعنی سیّد جمال‌الدین اسدآبادی در باب تغییر اجتماعی است. از این رو هدف این مطالعه بازسازی معما و مسأله سیّد جمال‌، طبق مدل چهار جانبه تغییر سیاسی توماس اسپریگنز است که در آن علل تغییر جامعه از وضعیت مطلوب به وضعیت نامطلوب، و به عبارت دیگر بررسی مسائل و آسیبهای جامعه معاصر سیّد جمال‌الدین، عوامل و علل آن مسائل، راهکارهای حل آن مسائل و سرانجام طرح و ترسیم جامعه و وضعیت مطلوب در نظر وی به خوبی از یکدیگر تفکیک می‌گردد. برای فهم اندیشه تغییر در افکار سیّد جمال‌الدین اسدآبادی اولین سؤالی که باید به آن پرداخت، این است که «مشکلات جامعه از نظر سیّد چیست؟» و چه نارسایی و بی‌نظمی مشخصی را می‌خواهد درمان کند؟ به نظر سید بحرانهایی که موجب شده‌اند،‌ وی درصدد شناخت، کشف علل و یافتن راه حل آنها برآید، به صور فرهنگی، سیاسی و اجتماعی ظاهر ‌شده بودند. و در نهایت این که سید جمال‌الدین در طرح خود برای جامعه مطلوب امیدوار بود که نظم بازسازی شده دو ضعف جامعه موجود را رفع کند. این نظام باید هم از استبداد (یعنی قدرت بیش از حد حکومت) و هم از هرج و مرج (یعنی از هم‌گسیختگی یک جامعه به علت نبود حاکمیت دولت) جلوگیری کند. طرحی که سیّد جمال‌الدین از جامعه مطلوب ارائه می‌دهد، تصویر جامعه‌ای بود که در از بین بردن نابسامانی‌های حساس اجتماعی که سیّد جمال‌الدین تجربه کرده بود، توانا است. جامعه مبتنی بر عدالت که سیّد جمال مجسم کرده بینش او از جامعه‌ای بود که در آن اتحاد و نظم، جای هرج و مرج داخلی را می‌گیرد، جامعه‌ای است که در آن به مردمان به جای بدنام شدن احترام گذاشته می‌شود. این جامعه هم استوار است و آزاد.