تحول گفتمان در گزارش واقعه کربلا

در فاصله زمانی قرن چهارم تا دهم ه‍. ق، در منطقه وسیعی که به عنوان جغرافیای فرهنگی ایران شناخته شده و مهم‌ترین شاخصه آن، رواج زبان فارسی بود، نگاشته‌ها و سروده‌های فراوانی درباره واقعه کربلا پدیدار شد که هر یک به گونه‌ای، به ثبت یا انعکاس رویداد مذکور پرداخته بودند. این تعدد و تنوع نگارشی، به شکل‌گیری گفتمان‌های چندگانه در گزارش واقعه کربلا و تحولات محتوایی این گفتمان‌ها در دوره زمانی یاد شده انجامید. به‌منظور شناخت دقیق ابعاد این تحولات، مفاهیم مندرج در گزارش‌های مورد بررسی، با بهره‌گیری از روش تحلیل محتوا و با تکیه بر تجزیه زبانی (واژه‌ها، اصطلاحات، عبارات، و جملات) کمّی‌سازی (سنجش آماری) شده و در پایان مورد تحلیل تاریخی- محتوایی قرار گرفت. نتایج گویای روند صعودی نسبتاً پیوسته تمایل به گفتمان‌های غیرتاریخی در قرون مورد نظر و هژمونیک (مسلط) شدن گفتمان عاطفی، در گزارش‌های فارسی واقعه کربلا است.