تحلیل و بررسی مبانی کلامی تفسیر قرآن بر محور آثار شیخ طوسی

تفسیر قرآن کریم، پس از ادبیات عربی، بر مباحث اعتقادی و مبانی کلامی استوار است؛ چنانکه هیچ آیه‌ای را بدون بهره بردن از مبانی کلامی نمی‌توان تفسیر نمود. مبانی کلامی تا بدان جا در تفسیر آیات وحی تاثیرگذار است که هر فرقه و اندیشه کلامی، تفسیری گونه‌گون و منحصربه‌فرد از قرآن کریم ارائه می‌دهد. با توجه به تحصیلات حوزوی و دانشگاهی، و حوزه مطالعات مدت‌ها بر آن بودم که مبانی کلامی تفسیر شیعی (امامی) را تدوین کنم. و بهترین زمینه کار برای این هدف، تفسیر گران‌سنگ التبیان و البته دیگر آثار گران‌بهای شیخ الطائفه ابوجعفر محمد بن حسن طوسی است. پس از بیش از دوسال تحقیق و پژوهش در آثار شیخ طوسی و به ویژه تفسیر التبیان، بیست و سه مبنای کلام را در آثار شیخ یافتم که در تفسیر قرآن کریم تاثیرگذار است. آنچه در این اثر می‌یابید بیان مبانی کلامی شیخ طوسی، به عنوان نمونه برترین تفسیرشیعی، و بررسی حدود تاثیرگذاری این مبانی کلامی در تفسیر آیات قرآن کریم است. این پژوهش همچنین اثری میان‌رشته‌ای به شمار می‌آید که رابطه دوسویه کلام و تفسیر قرآن را آشکار می‌سازد. همچنین این پژوهش به خوبی مقام علمی شیخ طوسی، به ویژه در دو حوزه تفسیر و کلام را روشن می‌کند و جایگاه والای تفسیر التبیان را مشخص می‌سازد.