تجربه دینی در فرهنگ اسلامی

تجربه دینی با کلمات و اصطلاحات گوناگون از قبیل احوالات باطنی و معنوی، کشف و کرامات، مکاشفات صوری و معنوی، وحی و الهامات، نبوات و منامات، کشف المحجوب و رفع حجاب، خوارق عادات، شهود و مشاهدات، معارف ذوقیه، علم حضوری، مقامات عرفانی و مانند اینها در فرهنگ اسلامی پیشینه قابل توجهی دارد، امّا چنان‌که باید و شاید به گونه‌شناسی آنها نپرداخته‌اند. از آنجا که قرآن، روایات و احوالات عالمان و عارفان (سالکان) سه منبع مهم فرهنگ اسلامی است، این سه منبع در کتاب حاضر به ترتیب جستجو شده است. در بخش اول مباحث چیستی تجربه دینی از نظر تبارشناسی، روان‌شناسی تجربه دینی و مبادی تجربه دینی در فرهنگ اسلامی طرح شده است. انواع تجربه دینی براساس الهام از طبقه‌بندی شش‌گانه دیویس از تجربه دینی؛ یعنی تجارب شبه حسی، تفسیری، وحیانی، احیاگر، عرفانی و مینوی است. البته در این پژوهش، تجربه تفسیری حذف شد و تجارب مینوی و عرفانی نیز به دلیل قلّت موارد آن در یک فصل تلفیق شده است. بنابراین انواع تجربه دینی در هریک از بخش‌های قرآن، روایات و احوال سالکان در چهار فصل تجارب شبه حسی، احیاگر، وحیانی و عرفانی مینوی تنظیم شده است. شاید مهم‌ترین هدف این مجموعه افزون بر مباحث معرفت‌شناختی، ایمان‌آوری است: حکایات و رویدادهای تجربه دینی آن چنان دلنشین است که مخاطبان را با خود به سوی آسمان می‌برد و پنجره‌ای فراسوی طبیعت به سوی آدمی می‌گشاید….