کتاب تاملاتی در تاریخ پژوهی نوشته محمد مهرابی است و در انتشارات ادیان به چاپ رسیده است. اگر تاریخ را بیان‌گر فرهنگ و تمدن و سیر صعودی و نزولی آن در جامعه‌ها بدانیم، به یقین علم آن نیز از جایگاه ویژه برخودار است؛ که اندیشیدن و آموزه‌های نوشتاری و پژوهش‌های گفتاری و بررسی های کرداری را نیز در بر داشته و این خود، پیچیدگی ها را افزون کرده است.
از این‌جاست که این قلم با همه کاستی ها و نواقص فراوانی که دارد در صدد برآمده تا مرز‌های تاریخ با دیگر آثار به‌جای مانده در زمینه علوم انسانی را تا حد ممکن نمایان سازد.
این نگارش، تاریخ و داستان، تاریخ و قصه، تاریخ و افسانه، تاریخ و اسطوره، تاریخ و درباری نویسی، تحریف تاریخ و… را که ممکن است با ساخته‌ها و بافته‌های ذهن آدمی همراه شده باشد، به بحث و بررسی گذاشته است. در عین حال و در لابه‌لای مباحث، تاریخ و قصه‌های قرآن و مناقشاتی که نسبت به آن شده را مطرح ساخته؛ تا شاید گره‌ای را باز گشاید.
سیکل تاریخی یا گردش دورانی تاریخ، استناد به تاریخ و… از دیگر مباحث کلیدی این نوشتار است که گاهی با ساخته‌های تخیلی و یا منفعت طلبی های فردی و شخصی با حقایق تاریخی ممزوج و مخلوط شده و ممکن است سرنوشت ملتی را رقم زند که تفکیک آن از اهم امور است.
